Andrzejówka

Andrzejówka leży tuż przy granicy ze Słowacją, około 7 km na południowy-zachód od Muszyny, nad potokiem wpadającym niedaleko do rzeki Poprad, u podnóża pasma Jaworzyny Krynickiej. Jest wsią o zwartej zabudowie, liczącą około 68 gospodarstw. Pierwsze wzmianki o wsi jako strażnicy wojskowej napotykamy już w XIII wieku. W 1352 roku Kazimierz Wielki nadaje jej lokację na prawie magdeburskim i zezwala jej mieszkańcom na trudnienie się rzemiosłem sukienniczym, szewskim oraz prowadzenie jatki rzeźniczej i piekarskiej. W XVI wieku w polskiej dotąd wsi osiedla się ludność wołosko-ruska. Przez pewien czas funkcjonują obok siebie dwie parafie: rzymskokatolicka (uposażona w 1325 roku) oraz prawosławna (później grekokatolicka). Na przełomie XV i XVI wieku parafia rzymskokatolicka zostaje przejęta przez Kościół Wschodni. Początkowo do parafii w Andrzejówce należał sąsiadujący Milik, gdzie najprawdopodobniej w 1639 roku utworzono osobną parafię, by w 1801 roku włączyć do niej mniejszą parafię w Andrzejówce, która została zdegradowana do roli filialnej.
Była cerkiew grekokatolicka pod wezwaniem Zaśnięcia Bogurodzicy została zbudowana najprawdopodobniej w 1864 roku. Data ta może również odnosić się do późniejszej przebudowy XVIII lub nawet XVII wiecznej świątyni135. Według spisu w Roczniku Diecezji Tarnowskiej przedstawiającym stan z 20.10.1971 roku ostatnio odnawiana w 1967 r. Jest to cerkiew typu zachodnio-łemkowskiego, drewniana o konstrukcji zrębowej.
Budowla podbita gontem oraz kryta blachą. Wieża konstrukcji słupowej z hełmem gontowym. Świątynia trójdzielna, jednonawowa z węższym od nawy prezbiterium o kształcie kwadratowym, przy którym znajduje się niewielka zakrystia oraz babiniec, nad którym wznosi się nadbudowana wieża o pochyłych ścianach z nadwieszoną izbicą. We wnętrzu podwieszone pozorne sklepienia zwierciadlane. Nad nawą dach łamany, nad prezbiterium namiotowy, a nad zakrystią pulpitowy. Ponadto nad prezbiterium i nawą znajdują się baniaste wieżyczki ze ślepymi latarniami. Wieża nakryta jest baniastym hełmem i latarnią o analogicznym kształcie. W zwieńczeniu ścian nawy widoczny jest fryz arkadowy wydzielony zadaszeniem.
Wnętrze budowli pokryte jest ornamentalną polichromią pochodzącą najprawdopodobniej z przełomu XIX i XX wieku. Wyposażenie świątyni dawne, cerkiewne. Ołtarz utrzymany został w tradycji barokowej. Ikonostas jest niekompletny, późnobarokowy z XVIII-XIX wieku. Z początku XIX wieku pochodzą wrota carskie i diakońskie oraz chramowa ikona Wniebowzięcia NMP w przedstawieniu niemal w pełni łacińskim. Niekompletne są również dwa retabula ołtarzy bocznych: rokokowe z obrazem Zdjęcia z krzyża (XVIII w.) oraz barokowe z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (XVIII w.). Pochodzą one z wyposażenia wcześniejszej cerkwi. Wszystkie znajdujące się w świątyni obrazy utrzymane są w tradycji malarstwa ikonowego przemalowane ok. 1874 roku przez Victorina Zompha, malarza z Bardiowa (węg. Bartfa), z pochodzenia Niemca.
Od 1947 roku cerkiew użytkowana jest jako filialny (pomocniczy) kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej, należący do parafii w Miliku, dekanat krynicki, diecezja tarnowska, archidiecezja krakowska.

Opracowanie: własne (fragm. mojej pracy licencjackiej pt. "Losy cerkwi łemkowskich po II wojnie światowej na terenie Beskidu Sądeckiego", Toruń 2009, praca napisana pod kierunkiem dr. hab. Tomasza Kempy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu).

Zdjęcia (3)

Komentarze (0)